Üniversitemiz Türkçe Öğrenim, Araştırma ve Uygulama Merkezi (TÖMER) tarafından “Köklerimizin İzinde-11: Kırgızistan’ın Bağımsızlığının 30. Yılı Münasebetiyle Doğumunun 120. Yılında Kasım Tınıstanov” adlı konferans düzenlendi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel’in konuşmacı olduğu programa, Kırgızistan Ankara Büyükelçisi Kubanıçbek Ömüraliyev, Rektörümüz Prof. Dr. Musa Yıldız, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Bekir Buluç, Rektör Danışmanları Prof. Dr. Halil İbrahim Bülbül, Dr. Ahmet Bilal Dostbil, öğretim elemanları ve öğrenciler katıldı.
Saygı duruşu, Kırgızistan milli marşı ve İstiklal Marşı ile başlayan program açılış konuşmalarıyla devam etti. Rektörümüz Prof. Dr. Musa Yıldız açılış konuşmasında, konferansın düzenlenmesinde emeği geçenlere ve katılımından dolayı Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel’e teşekkür etti.
Kasım Tınıstanov hakkında bilgiler veren Rektörümüz Prof. Dr. Musa Yıldız, “Tınıstanov edebî kişiliği kadar bilim adamı kimliğiyle de temayüz etmiştir. Kırgız yazı dilinin kurucuları arasında yer aldığı gibi Arap alfabesiyle yazılan Kırgız Türkçesinin önce Latin alfabesine daha sonra da Kiril alfabesine geçiş süreçlerinde etkin olarak çalışmıştır. Bakü’de toplanan I. Türkoloji Kurultayı’nda sunduğu “Yeni Kırgız Alfabesinin Oluşturulmasındaki Temel İlkelere Dair” adlı çalışması Kırgız dil bilimi alanında kaleme alınan ilk ilmî çalışmadır” dedi.
Prof. Dr. Musa Yıldız, Tınıstanov’un hayatının büyük zorluklar ve mücadeleler içinde geçtiğini ve Stalin döneminde Türkistan coğrafyasında meydana gelen aydın kıyımında hayatını kaybettiğini söyledi. Prof. Dr. Musa Yıldız, “Tınıstanov’un hayatı ve yaptığı işler; Sovyetler Birliği dağılana kadar ismine ve eserlerine konan yasak; eserlerinin yeniden basılması, ilmî olarak incelenmesi ve herhangi bir süreli yayın organında hakkında haber yapılmasının mümkün olmamasından kaynaklanan sebeplerden dolayı tam manasıyla araştırılamamıştır” diye konuştu.
Kırgızistan Ankara Büyükelçisi Kubanıçbek Ömüraliyev ise etkinliğin düzenlenmesinde emeği geçenlere teşekkür ederek, “Bu etkinliğin kardeş ülke Türkiye’de ve tarihsel olarak Türkiye’nin önemli üniversitelerinden birisinde gerçekleştirilmesi bizi mutlu etti” dedi.
Konuşmasında dilin öneminden bahseden Büyükelçi Ömüraliyev, Kasım Tınıstanov’un bunun farkında olduğunu söyledi. Tınıstanov’un Kırgız alfabesinin temelini attığını ve Kırgız dilinin gelişimine katkıda bulunduğunu ifade eden Ömüraliyev, Kasım Tınıstanov’un 37 yıllık ömrünü bilimsel çalışmalara ve devlet işlerine ayırdığını ifade etti. Kubanıçbek Ömüraliyev, Tınıstanov’un kendi milleti ve milletinin özgürlüğü için savaştığını dile getirdi.
Açılış konuşmalarının ardından Kasım Tınıstanov için hazırlanan sinevizyon gösterimi yapıldı. Sinevizyon gösteriminden sonra ise Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel’in verdiği konferansa geçildi.
Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel, başta Rektörümüz Prof. Dr. Musa Yıldız olmak üzere konferansın düzenlenmesinde emeği geçenlere teşekkür etti. Gazi Üniversitesinin her zamanki gibi milli bir hassasiyetle davrandığını dile getiren Prof. Dr. Kasapoğlu Çengel, “Türkiye’de aydınları böyle dizi halinde anan başka bir üniversite yok. Gazi Üniversitesi bu konuda önde gelen üniversitelerden birisidir. Bu konuda üniversitemin her zaman yanında olacağım” diye konuştu.
Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel, konuşmasında Türk dünyası milli aydınlanma hareketinin/Ceditçiliğin, Alaş milli bağımsızlık hareketinin ve 1926 Bakü Kurultayı’nın Kırgızistan temsilcilerinden Kasım Tınıstanov’u Ceditçilik, Alaş hareketi ve Bakü Kurultayı’ndaki rolüyle değerlendirdi. Prof. Dr. Kasapoğlu Çengel, Tınıstanov’un sadece Kırgız halkı için değil, yaşadığı dönemde Türkistan halklarının siyasi ve kültürel bağımsızlığı için mücadele yolunu seçip bu yoldan dönmeyen ve bu uğurda katledilen aydınlardan biri olduğunu vurgulayarak, “Alaş aydınları ile birlikte bugünkü Türk Cumhuriyetlerinin elli yıl sonra bağımsızlığa kavuşmasında mühim rol oynayanlardan biridir. Onun aziz hatırası önünde saygıyla eğilmek milli bir borçtur” ifadesini kullandı.
Eski Türkçeye en yakın dilin Yenisey Kırgızcası olduğunu söyleyen Kasapoglu Çengel, Kırgızcada Orhun Anıtları’nın dilini görmenin mümkün olduğunu belirtti.
Kırgızistan’ın bağımsızlığını kolay bir şekilde kazanmadığını vurgulayan Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel, Stalin döneminde kanını döken aydınların unutulmaması gerektiğini söyledi. Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel, bir milleti yok etmek için öncelikle diline müdahale edilmesi gerektiğini belirterek, Sovyet Çarlığı’nın da bunu yapmaya çalıştığını anlattı.
Kasım Tınıstanov ve onun gibi aydınların doğduğu topraklarda isimlerinden ve eserlerinden ancak şimdi söz edilmesinden yakınan Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel, “Unutulmamalı ki, onlar büyük kıvılcım oldular” dedi.
Konferansın ardından Kırgızistan Ankara Büyükelçisi Kubanıçbek Ömüraliyev ve Rektörümüz Prof. Dr. Musa Yıldız, Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel’e Üniversitemizin ağaçlandırma çalışmaları kapsamında kendi adına dikilen fidan sertifikasını takdim etti.
